Dat concludeert de Werkmaatschappij Markermeer-IJmeer, een samenwerkingsverband van rijk en provincies in het rapport dat de Werkmaatschappij 21 november overhandigde aan de opdrachtgevers, gedeputeerde Anne Bliek namens de regio en Heramn Wierenga, ministerie van EL&I, namens het rijk.
Versterking van natuurwaarden is noodzakelijk om te kunnen voldoen aan de vereisten van Natura 2000 èn om de verstedelijkingsdruk op te kunnen vangen. Tot nu toe was berekend dat het natuurherstel 1 miljard euro zou kosten.
De Werkmaatschappij maakt onderdeel uit van het het Rijk-Regioprogramma Amsterdam Almere Markermeer (RRAAM), gericht op een drievoudige ambitie op het gebied van natuur, bereikbaarheid en verstedelijking. Het programma moet de Noordelijke Randstad kansen bieden om zich verder te ontwikkelen tot een internationaal concurrerende Europese topregio.
De ecologische kwaliteit van het Markermeer en IJmeer loopt al jaren achteruit vanwege problemen met de slibhuishouding en een tekort aan natuurlijke land-waterzones. In 2009 is een toekomstvisie vastgesteld met maatregelen om dat op te lossen. De toekomstvisie biedt een nieuw perspectief voor natuurbeleving, recreatie en stedelijke kwaliteit. De kosten van het herstel werden destijds berekend op circa 1 miljard euro. Het kabinet vond dat te duur en richtte de Werkmaatschappij op om de plannen bij te stellen. Bij het uitvoeren van deze opdracht is de innovatiekracht en expertise van marktpartijen en maatschappelijke organisaties betrokken.
Een aanzienlijk goedkopere aanpak met behoud van ecologische effectiviteit blijkt mogelijk. Een belangrijke kostenbesparing ontstaat door de afstemming van zandwinning en natuuraanleg. Projecten in en om het Markermeer kunnen gebruik maken van het daar aanwezige zand, terwijl het vrijkomende slib gebruikt wordt voor natuurprojecten en vooroevers. Besparing is ook mogelijk door het beperken van zogenaamde ‘luwtemaatregelen’. Dit zijn maatregelen die de vrije beweging van slib tegengaan om daarmee de waterkwaliteit te verbeteren. Een kleinschaliger aanpak, waarbij synergie gezocht wordt met de benodigde dijkversterking aan de Noord-Hollandse kust, leidt tot kostenbesparing. Daarnaast kan de aparte aanleg van zeven diepe slib-bezinkputten worden geschrapt. Verder kunnen volgens de werkmaatschappij kosten worden bespaard door combinatie van de aanleg van een grootschalig moerasgebied bij de Houtribdijk en binnenkort noodzakelijke dijkversterking op die plek.
Roelof Balk, directeur van de werkmaatschappij, wijst op het belang van een goede fasering: “De totale kosten van het volledig herstel berekenen wij nu op maximaal 630 miljoen euro. Maar de veerkracht van de natuur laat zich moeilijk voorspellen. Wij denken dat een omslag van verslechtering naar verbetering van natuurkwaliteit al mogelijk is bij een investeringsstap van zo’n 200 miljoen euro voor de komende 10 tot 15 jaar. Dat is nog steeds een flink bedrag. Daarom hebben wij ook al ideeën voor de financiering voorgesteld. De zandwinning in het Markermeer biedt bijvoorbeeld een mooi dekkingsperspectief.”
Van belang is ook de synergie tussen ecologie en recreatie. Versterking van natuurwaarden maakt voor recreatie en toerisme op termijn een extra bestedingsimpuls van 70 tot 110 miljoen euro per jaar en 1400 tot 2400 arbeidsplaatsen mogelijk. Een deel van de omzet vloeit als belastingen weer terug in de overheidskas.
In 2012 werkt de werkmaatschappij de plannen en ideeën verder uit. De resultaten van de onderzoeken worden meegenomen in de ruimtelijke plannen van het Rijk, de provincies Flevoland en Noord-Holland en een groot aantal gemeenten. Eind 2012 zal het kabinet een concept-Rijksstructuurvisie vaststellen voor het gebied Amsterdam - Almere - Markermeer.
Het Optimalisatierapport van de Werkmaatschappij Markermeer IJmeer kunt u hier downloaden.