Het Markermeer, de Oostvaardersplassen en de Lepelaarplassen zijn 3 bijzondere natuurgebieden in het hart van Nederland. Onder water zijn het kruispunten van belangrijke trekroutes voor vissen zoals de paling. Het is de kraamkamer en de voedselschuur voor snoeken en spierinkjes. Op en boven het water is het rust en foerageergebied van vele vogels zoals voor de zwarte stern en de zeearend. Mooie, maar kwetsbare natuurgebieden. De natuur kan worden versterkt door een verbinding met een grootschalige, geleidelijke overgang van diep water naar ondiep plas-dras-oeverland. Zo ontstaat meer dynamiek, diversiteit en een groter aaneengesloten leefgebied. Daarom zijn Rijkswaterstaat en provincie Flevoland samen met regionale partners aan de slag met het project Oostvaardersoevers. Met dit project willen zij:
- Het Markermeer verbinden met de Oostvaardersplassen en de Lepelaarplassen. Zo ontstaat een vitaal en gevarieerd zoetwater merengebied. Een gebied dat robuust genoeg is om klimaatverandering, verstedelijking, infrastructurele investeringen, economische groei en toenemende recreatie op te vangen.
- Dat de noodzakelijke maatregelen elkaar versterken en dat met innovatieve waterbouw een aantrekkelijker, beleefbaarder en veilig merengebied ontstaat.
Verbinding versterkt de natuur en de beleving
Door de slappe sliblaag op de bodem van het Markermeer is het water in het Markermeer troebel. Daarnaast is het water voedselarm. Het water in de Oostvaardersplassen en Lepelaarplassen is juist voedselrijk. Als mogelijke maatregel kan bijvoorbeeld water uit het Markermeer in de Oostvaardersplassen gelaten worden. Hierdoor ontstaat meer dynamiek in het waterpeil wat goed is voor de diversiteit aan planten en dieren. Wanneer de doorstroming tussen de plassen en het Markermeer verbetert, kunnen de vissen en andere waterdieren gemakkelijk van oost naar west en weer terug. Door het maken van bijvoorbeeld ondieptes en vooroevers in het Markermeer kan geschikt leefgebied voor deze dieren worden uitgebreid en kan het voedselrijke water uit de plassen even worden vastgehouden. Hierdoor ontstaat een aantrekkelijker en beleefbaarder merengebied.
Uitdagingen
Door de Oostvaardersdijk liggen de drie gebieden gescheiden en geïsoleerd van elkaar. Dit betekent dat:
- de overgang tussen het diepe Markermeer en de veel ondiepere, moerasachtige Oostvaarderplassen en Lepelaarplassen erg plotseling is;
- uitwisseling van water met daarin voedingsstoffen niet mogelijk is;
- vissen moeilijk van het ene naar het andere gebied kunnen trekken.
De Oostvaardersdijk is echter belangrijk voor de waterveiligheid van Flevoland. Het beschermt het gebied tegen overstromingen. Op de dijk ligt ook de provinciale weg Almere-Lelystad. Daarnaast is er een verschil in waterpeil. Het waterpeil in het Markermeer ligt 3,5 tot 4,5 meter hoger dan in de Oostvaardersplassen en Lepelaarplassen.
Budget
Vanuit het Rijk is 45 miljoen euro beschikbaar voor de realisatie van Oostvaardersoevers. De regionale partijen dragen bij in de financiering en in de vorm van projecten, draagvlak, personele inzet en economische en maatschappelijke meerwaarde. Daarnaast is aanvullend een bedrag van 6,6 miljoen beschikbaar voor het project. In totaal is er begroot met een bedrag van 51,6 miljoen euro voor de realisatie van het Voorkeursalternatief (VKA) Oostvaardersoevers.